چکیده
هدف پژوهش حاضر تحلیل محتوای کتاب­ مطالعات اجتماعی دوره متوسطه دوم دانش­آموزان با کم­توانی ذهنی از نظر توجه به بحث‌های ده­گانه رفتار سازشی بود. پژوهش با روش تحلیل محتوای کمی از نوع قیاسی انجام شد. جامعه آماری شامل سه کتاب مطالعات اجتماعی پایه­های دهم، یازدهم و دوازدهم دوره متوسطه دوم دانش ­آموزان با کم­توانی ذهنی در سال تحصیلی 1402-1403 بود. به­ دلیل محدودیت حجم جامعه آماری، نمونه­گیری انجام نشد و با روش سرشماری، تمام متن هر سه کتاب تحلیل محتوا شد. ابزار جمع­آوری داده­ها شامل سیاهه تحلیل محتوا بود که روایی آن به‌وسیله متخصصان تأیید شد. پایایی ابزار با روش توافق نمره ­گذاران سنجش شد که ضریب توافق 91 درصد به دست آمد. واحد تحلیل، جمله‌ها و تصاویر موجود در درس ­ها بود که با روش قیاسی تحلیل شد. نتایج تحلیل محتوا نشان داد که به‌ترتیب بیشترین فراوانی رفتار سازشی در کتاب مطالعات اجتماعی پایه دهم مربوط به مقوله ­های امور اجتماعی، امور شغلی و ارتباط و کمترین فراوانی به مقوله­های خودمراقبتی، خودهدایتی و استفاده از امکانات جامعه مربوط بوده است. در کتاب مطالعات اجتماعی پایه یازدهم به‌ترتیب بیشترین فراوانی به امور شغلی، امور اجتماعی و ارتباط و کمترین فراوانی شامل خودمراقبتی، امور تحصیلی و اوقات فراغت بود. در کتاب مطالعات اجتماعی پایه دوازدهم بیشترین فراوانی به امور اجتماعی، سلامتی و ایمنی و امور شغلی و کمترین فراوانی به اوقات فراغت، امور تحصیلی و خودمراقبتی مربوط بوده است. همچنین در مجموع هر سه کتاب بیشترین فراوانی مقوله­ های رفتار سازشی شامل امور اجتماعی، امور شغلی و ارتباط و کمترین فراوانی شامل خودمراقبتی، امور تحصیلی و اوقات فراغت بود. این نتایج بر ضرورت توزیع محتوایی متناسب مقوله ­های گوناگون رفتار سازشی در کتاب‌ درسی مطالعات اجتماعی دانش ­آموزان با کم­ توانی ذهنی تأکید دارد.