هدف: هدف از این مقاله، معرفی و توصیف مهارت آگاهی واج‌شناختی است. آگاهی واج‌شناختی که عبارتست از آگاهی از ساختمان آوایی کلمات، مهارتی است فرازبانی و دارای سه سطح واجی، هجایی و درون هجایی. نتیجه‌گیری: چون مهارت آگاهی واج‌شناختی، عاملی است مؤثر بر یادگیری خواندن و نوشتن، لذا با استفاده از برنامه‌های آموزشی مبتنی بر آگاهی واج شناختی، می‌توان پیشرفت خوانداری و نوشتاری کودکان را تسهیل کرد.

هدف: به علت  اهمیت آگاهی واج شناختی و ارتباط آن با اکتساب خواندن، هدف پژوهش حاضر این بود که مشخص کند آیا آموزش مهارتهای آگاهی واج­شناختی، بر بهبود عملکرد خواندن دانش‌آموزان مشکوک به نارساخوانی تأثیر دارد؟ روش : از بین کلیه دانش آموزان پسر مشکوک به نارساخوانی پایه دوم مقطع ابتدایی ناحیه ۶ مشهد در سال تحصیلی ۸۷-۸۶ تعداد ۴۰ دانش­آموز به طور تصادفی در دو گروه آزمایشی و کنترل (هر گروه ۲۰ نفر) قرار گرفتند. ابزارهای پژوهشی عبارت بود از: آزمون سنجش خواندن و آزمون آگاهی واج­شناختی که در آغاز طرح برای دو گروه اجرا شد؛ ضمن اینکه هر دو گروه طی مدت شش هفته تحت آموزش خواندن بودند، گروه آزمایش ۱۵ ساعت آموزش مهارتهای آگاهی واج­شناختی دریافت کرد و پس از آن دو گروه دوباره تحت همان آزمون‌ها، قرار گرفتند. یافته‌های حاصل با استفاده از آزمون آماری t مستقل و تحلیل کواریانس تجزیه و تحلیل شد. یافته­ها : میزان درک مطلب و بازشناسی لغت در هر گروه افزایش یافت، اما در گروه آزمایشی افزایش بیشتری داشت. تفاوت در درک و فهم معنادار بود، اما تفاوت در بازشناسی لغت (دقت) معنادار نبود. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج این پژوهش، می‌توان گفت آموزش آگاهی واج شناختی به دانش‌آموزان مشکوک به نارساخوانی، موجب بهبود عملکرد خواندن آنها می‌شود.

هدف: هدف پژوهش حاضر، این بود که مشخص کند آموزش آگاهی واج‌شناختی کدام‌یک از مهارتهای خواندن پسران نارساخوان را بیشتر افزایش می‌دهد؟ روش: از بین کلیه دانش‌آموزان پسر مشکوک به نارساخوانی پایه دوم مقطع ابتدایی شهر ری که در سال تحصیلی ۸۹-۸۸ مشغول به تحصیل بودند، تعداد ۳۰ دانش‌آموز به‌صورت هدفمند انتخاب و تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هرگروه ۱۵ نفر) قرار گرفتند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات آزمونهای آگاهی واج‌شناختی، آزمونهای کلامی هوش وکسلر، آزمون خواندن کلمه و آزمون خواندن ناکلمه بودند. از هر دو گروه پیش‌آزمون و پس‌آزمون به عمل آمد و گروه آزمایش، آموزش آگاهی واج‌شناختی را به مدت ۳ ماه دریافت نمودند. یافته‌های حاصل با استفاده از آزمون تحلیل کواریانس تجزیه و تحلیل شدند. یافته‌ها: نتایج این پژوهش نشان داد که آموزش واج‌شناختی، مهارتهای آگاهی واج­شناختی پسران نارساخوان را افزایش می‌دهد (۰,۰۰۱P<) و باعث افزایش توانایی سرعت خواندن کلمات دانش‌آموزان نارساخوان می‌شود (۰,۰۰۱P<)، همچنین مهارت خواندن ناکلمات دانش‌آموزان نارساخوان نیز افزایش می‌یابد (۰,۰۰۱P<). نتیجه‌گیری: از یافته‌های به‌دست آمده می‌توان نتیجه گرفت که آموزش آگاهی واج‌شناختی تأثیر مثبتی در بهبود توانایی خواندن دانش‌‌آموزان نارساخوان به ویژه سرعت خواندن آنها دارد.

هدف: هدف این مطالعه، بررسی سطح آگاهی واج‌شناختی دانش‌آموزان کم‌توان‌ذهنی آموزش‌پذیر دوزبانه در زبان آموزشی در قیاس  با گروههای همتای سن عقلی و تقویمی بود. روش:‌ نمونه از میان جامعه دانش‌آموزان استثنایی دوزبانه (آذری-فارسی‌زبان) شهرهای تبریز و ارومیه انتخاب شدند (۷۵= n). آگاهی واج‌شناختی با بهره‌گیری از آزمونهای محقق ‌ساخته که مهارتهای تشخیص واج آغازین، تقطیع واج، ترکیب واج و تشخیص قافیه را اندازه می‌گرفتند سنجیده شدند. یافته‌ها: نتایج نشان دادند که بین کودکان کم‌‌توان ذهنی و همتایان سن تقویمی‌آنان، در همه مولفه‌های آگاهی واج‌شناختی تفاوت معنی‌دار آماری وجود داشته و شرکت‌کنندگان گروه دوم، بهتر عمل می‌کنند. مقایسه عملکرد کم‌‌توانان ذهنی با همتایان سن عقلی، نشان داد غیر از مؤلفه تشخیص واج آغازین، در سه مؤلفه دیگر، کودکان عادی عملکرد بهتری دارند. نتیجه‌گیری: کودکان کم‌‌توان ذهنی در قیاس با همتایان سن تقویمی و عقلی خود، در تکالیف آگاهی واج‌شناختی ضعیف‌تر عمل می‌کنند که علت این امر را احتمالا می‌توان از یک‌سو به تفاوت ماهیتی در عملکرد شناختی  و از سوی دیگر به لنگش رشدی در این گروه نسبت داد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطۀ حافظۀ کوتاه مدت و آگاهی واج‌شناختی با وضوح گفتاری خواندن‌ در دانش‌آموزان ناشنوا انجام شده است.روش: ۸۲ دانش‌آموز دختر و پسر دبستانی فارسی زبان ناشنوا و شنوای مشغول به تحصیل در مدارس ویژه و عادی مورد مطالعه قرارگرفتند. خرده‌آزمون فراخنای حافظۀ عددی وکسلر به دو صورت تصویری و کلامی برای سنجش حافظۀ‌ کوتاه‌مدت‌ استفاده‌ شد. آزمون آگاهی واج‌شناختی و مقیاس وضوح کلامی به منظور سنجش آگاهی واج شناختی و وضوح گفتاری خواندن استفاده شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که فراخنای حافظۀ کوتاه مدت و میزان‌آگاهی ‌واج‌شناختی در دانش‌آموزان ناشنوا کمتر از همسالان شنوایشان است. به علاوه فراخنای حافظۀ کوتاه‌مدت با آگاهی ‌واج‌شناختی ‌و همچنین با وضوح گفتاری خواندن در دانش‌آموزان ناشنوا ارتباط دارد. نتیجه گیری:با توجه به آنکه توانایی دانش‌آموزان ناشنوا در حافظۀ کوتاه‌مدت و آگاهی واج‌شناختی کمتر از همسالان شنوای آنها است و همچنین ‌میان‌‌ حافظۀ کوتاه‌مدت‌ و آگاهی واج‌شناختی با وضوح‌ گفتاری ‌خواندن در دانش‌آموزان ناشنوا ارتباط وجود دارد، بررسی نقش برنامه های مداخله ­ای با هدف تقویت این مهار‌‌‌ت‌ها باید مورد توجه قرار گیرد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش آگاهی واج­ شناختی بر عملکرد حلقۀ واج‌شناختی حافظه فعال در دانش‌آموزان دختر دارای مشکلات خواندن انجام گرفته است. روش: ۲۰ نفر از دانش‌آموزان دختر دارای مشکلات خواندن به صورت نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند. آزمودنی­ ها به دو گروه آزمایش و کنترل  تقسیم شدند. همۀ دانش‌آموزان قبل و پس از مداخلۀ آموزشی با آزمون آگاهی واج‌شناختی و خرده‌آزمون‌های حافظۀ فعال برگرفته از آزمون هوش وکسلر-۴، مورد ارزیابی قرار گرفتند. دانش‌آموزان طی ده جلسه برنامۀ آموزش آگاهی‌ واج‌شناختی را دریافت کردند. یافته‌ها: برنامۀ آموزش آگاهی واج‌شناختی در پژوهش حاضر از اعتبار لازم برخوردار است. معنادار بودن اثر گروه، حاکی از مؤثر بودن آموزش آگاهی ‌واج‌شناختی بر عملکرد حلقۀ‌ واج‌شناختی دانش‌آموزان دارای مشکلات خواندن است. نتیجه‌گیری: آموزش آگاهی واج‌شناختی بر سه سطح آگاهی‌هجایی، آگاهی درون‌هجایی و آگاهی‌واجی دانش‌آموزان دارای مشکلات خواندن مؤثر است و نیز آموزش آگاهی واج‌شناختی می‌تواند عملکرد حلقۀ واج‌شناختی حافظه فعال دختران دارای مشکلات خواندن را بهبود بخشد.